Ağız ve Diş Sağlığı Uzmanı Ayşegül Doğan, diş hekimlerinin yeni korona virüs enfeksiyonundan etkilenme riskinin pek çok sağlık çalışanından daha fazla olduğunu vurgulayarak, üç aşamalı koruma tedbirini paylaştı.İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu Ağız ve Diş Sağlığı Programı Öğr. Gör. Ayşegül Doğan, COVID-19’un hayatın her alanındaki zorlayıcı ve kısıtlayıcı etkisinin ağız ve diş sağlığı hizmetlerine de yansıdığını belirterek, ’’Diş hekimleri enfeksiyonlarla birinci derecede karşı karşıya gelen meslek gruplarının başında yer almaktadır. Diş tedavileri sırasında patojen mikroorganizmaların bulaşması eskiden beri var olan büyük bir problemdir ve COVID-19 bulaşı bu problemi daha büyük bir tehlike haline getirmiştir. Ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin sunumunda diş tedavileri sırasında hasta ve hekim yakın mesafede bulunmakta ve çok sayıda döner alet kullanılarak fazla miktarda aerosol meydana gelmektedir. COVID-19 enfeksiyonunun damlacıklar ve aerosol yoluyla bulaştığı göz önüne alındığında diş hekimleri ve yardımcı personelin yüksek risk altında oldukları görülmektedir’’ dedi.’’Risk, pek çok sağlık çalışanından daha fazladır’’Doğan, Çin’de yapılan çalışmalarda, COVID-19 virüsünün hücre içerisine girmesine neden olan hücre reseptörünün ağız mukozasında, özellikle dil, yanak ve diş eti dokularında daha fazla bulunduğu ve bu nedenle diş tedavi uygulamalarının COVID-19 açısından yüksek risk taşıdığının teyit edildiği bilgisini paylaşarak, ’’Diş hekimlerinin yeni koronavirüs enfeksiyonundan etkilenme riski pek çok sağlık çalışanından daha fazladır.’’ diye konuştu.3 bulaş yoluDoğan, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinin sunumunda COVID-19 enfeksiyonu için olası bulaş yollarını üç başlık altında topladı:1. Solunum sekresyonlarının ve ağız sıvılarının damlacık yoluyla yayılması, inhalasyonu; oral, nazal ve göz mukozalarıyla teması;2. Kan, ağız sıvıları ve hastadan elde edilen diğer materyallerle direkt temas3. Diş tedavileri sırasında sosyal mesafenin sağlanamaması ve enfekte bireylerin konuşma ya da öksürme sırasında oluşturduğu damlacık ve aerosollere maruziyetSağlık Bakanlığı tarafından 23 Mart 2020 tarihinde yayınlanan Koronavirüs Bilim Kurulu kararlarına göre pandemi döneminde uygulanacak önlemleri hatırlatan Doğan, ’’Buna göre; sağlık personeli doğrudan temas içermeyen işlemler sırasında hasta ile en az 1 metre mesafede bulunmalı, solunum yolu semptomları olan hastalarda acil olmayan işlemler ertelenmelidir. Diş tedavileri sırasında eldiven, gözlük/siper, önlük, bone, N95/FFP2 veya eşdeğeri maske kullanılması gerektiği bildirilmiştir. Ayrıca; COVID-19 pandemisi sürecinde COVID-19 tanısı konulan ya da şüphesi bulunan bireylerin rutin diş tedavilerinin yapılmaması ve diğer tüm bireylerin acil olmayan diş tedavilerinin ertelenmesi yönünde karar alınmıştır’’ bilgisini paylaştı.3 aşamalı koruma önlemiCOVID-19 enfeksiyonuna karşı diş hekimlerinin alması gereken önlemlerin üç aşamalı olduğunu söyleyen Doğan, ’’Birincil (temel) koruma önemleri, tek kullanımlık malzemelerin tercih edilmesi gibi standart önlemlerden meydana gelmektedir. İkincil koruma önlemleri, izolasyon kıyafetleri ve cerrahi giysilerin standart prosedürlere ilave edilmesini içermektedir. Üçüncül koruma önlemleri; COVID-19 enfeksiyonu olduğu saptanan bir hastaya işlem yapılması sırasında gereken tedbirleri içermektedir. Bu durumda, özel koruyucu kıyafet, N95 maske, tek kullanımlık lateks eldiven ve geçirgen olmayan ayakkabı kılıfı gibi önlemler alınmalıdır’’ önerilerinde bulundu.23 Mart’ta alınan Koronavirüs Bilim Kurulu kararlarına göre, COVID-19 pandemisi sırasında uygulanması önerilen acil tedaviler:Pulpa enflamasyonu kaynaklı şiddetli diş ağrısıPericoronitis veya 3. Molar diş kaynaklı şiddetli ağrıPostoperatif gelişen osteitis, alveolitisLokalize ağrı ve şişmeye neden olan apse veya bakteriyel infeksiyonAğrı veya yumuşak doku travmasına neden olan diş fraktürüTravmaya bağlı diş avülsiyonu/lüksasyonuOral mukozanın akut ve ağrılı lezyonları/ülserasyonlarıHayatı tehdit edici ya da kontrolsüz kanamalarRadyoterapi ve kemoterapi alması planlanan ya da almakta olan ve organ nakli planlanan hastaların tedavileriMedikal problemleri için konsültasyon istenilen hastalarDikiş alınmasıGeçici restorasyon kaybı/kırıklarının ve hareketli protez kullanımına engel olan vurukların aerosol oluşturmayacak biçimde tedavisiOrtodontik tedavi görmekte olan hastaların braket ve tellerinin yerinden çıkması ve kırılmasıDudak-damak yarıklı yenidoğanlara beslenme plağı uygulamalarıÇene eklemi lüksasyonuMalignite şüphesi bulunan durumlarda biyopsiHastanın havayolu açıklığını tehdit eden intraoral/ ekstraoral infeksiyonlar