‘Türk Beyin Araştırmaları Projesi’ Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve Gazi Üniversitesi iş birliği ile hayata geçirildi. Ülkemizde birçok uygulamanın önünü açması beklenen yapay zekâ algoritmalarının Türk tıp dünyasının hizmetine sunulmasıyla bir karar destek sistemi vazifesi görecek teknoloji, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı Yapay Zekâ ve Büyük Veri Birimi ile Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Tıp Fakülteleri’nin ortak çalışması sonucunda hayata geçirildi. Çalışmanın Türkiye’de bir ilk olmasının yanı sıra; sahada kullanıma geçilmesiyle önemli bir adım atılmış oldu. Proje kapsamında geliştirilen ürünün tanıtımı ile canlı kullanım ve test sunumuna Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Dr. Ali Taha Koç, Gazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Yıldız, Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Fazlı Polat, Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Mehmet Arhan, Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı öğretim üyeleri Doç Dr. Alp Özgün Börcek ile Dr. Öğr. Üyesi Emrah Çeltikçi, akademisyenler ve Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi çalışanlarının katılımı ile Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. Gazi Üniversitesi Proje Yürütücüsü Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu yaptığı tanıtım konuşmasında, proje ile yaklaşık 2 yıldır çalıştıklarını, bu konuda öncü çalışmalar yaptıklarını yayımladıklarını ve patent aldıklarını bildirdi. Son bir yıldır ise Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisimiz ile de bu çalışmanın ülke kazanımına dönüştürülmesi için çalıştıklarını, ülke veri seti oluşturduklarını, karşılaşılan problemleri çözen yapay zeka temelli modeller ürettiklerini, bu modelleri hastane MR sistemlerine entegre ederek gerçek kullanımına sunduklarını ifade etmiştir. Projenin kapsamı ve hedefinin büyük olduğunu belirten Prof. Sağıroğlu; Beyin MR Görüntülerinden değer elde edecek veri seti oluşturarak, araştırmacıların kolayca erişebileceği ulusal ve standardize bir veri setini ülkenin kullanımına sunmak, yapay zekâ ve büyük veri destekli yerli ve milli ar-ge çalışmalarına katkılar sağlamak, yeni değerler ve çözümler üretilmesinde iyi bir ülke örneği geliştirmek olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca; YZ yaklaşımları ile erken evre hastalık tespitleri yapabilme ve teşhis öngörüleri geliştirme, öngörülemeyen veya tespit edilemeyen durumları önceden belirleme, tümör, aykırılık (anormallik) ve benzeri durum tespitleri yapma, tahmin işlemlerini kolaylaştırma veya ile diğer bulgular ve tetkiklerden farklı çıkarımlar elde etmeyi hedeflediklerini vurgulamıştır. Geliştirilen ürünün ise riskli, maliyetli ve zaman alıcı patolojik tanı koyma evrelerini hızlandırmada, hastalık tespitini önceliklendirmede ve şüpheli durumların erken tespitinde doktorlarımıza yardımcı olacak zeki bir çözüm olduğunu, geliştirilen ürünün ise ulusal düzeyde kullanımı için çalışmalara devam ettiklerini ve kısa sürede ülke geneline yaygınlaştırılması için çalışıldığını belirtmiştir. 10 saniyede MR tetkiki Proje kapsamında; çekilen MR görüntülerinin ayrıştırıldığını, beyin MR görüntüsünün geliştirilen yapay zekâ algoritmalarıyla analiz edildiğini, geliştirilen bilimsel yöntemler yardımıyla beyinde bulunan anormal bölgelerin tespiti, tahmini ve sınıflandırılmasını 5 ila 10 saniye arasında yapılabilecektir. Şu anda Gazi Üniversitesi Hastanesinde bulunan MR cihazlarına entegre edilen ve pilot çalışma aşamasında testleri yapılan bu projenin, gelecekte hastane sistemlerine entegre edilerek radyologlara, doktorlara, yöneticilere veya hastalara destek vermesi amaçlanıyor. Geliştirilen zeki yazılım ürününün, artık gerçek hastaların tetkik ve tanılarında kullanılabilecek. Gazi Üniversitesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Anabilim Dalı ve Mühendislik Fakültesi öğretim üyeleri ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi çalışanı akademisyenlerden oluşan ekibin bir yıllık yoğun çalışmalarının ürünü olan yapay zekâ algoritmasının sağlık alanında kullanımı ile ülkemizde yeni bir dönem açıldı. Proje kapsamında yapılan çalışmaların ve geliştirilen zeki algoritmaların, kişisel verilerin gizliliği ilkesine uyularak yürütüldüğünü, gerekli etik kurul izinleri alındığını, 50 yüksek dereceli glial tümör hastasına ait diğerleri ise sağlam hastalara ait olan toplamda 100 kişiye ait 8 bin kesitten oluşan beyin MR görüntüleri üzerinde yapıldığını, normal ve anormal yapıları içeren ve uzman doktorlar tarafından etiketlenen 12 farklı zeki algoritmaların eğitildiğini, Proje ile sağlık personellerinin iş yükünü azaltılarak minimum hata prensibi ile MR tetkikinde çok uzun süre alan sonuç aşaması 5 ila 10 saniye içinde tamamlanmaktadır. Geliştirilen prototipin testi başarılı Geliştirilen sistemin canlı testini sunan Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Emrah Çeltikçi: “OECD ülkelerinde her yıl ortalama 1000 kişiye 52 MR çekilirken; Türkiye’de her 1000 kişi için 119 MR çekiliyor. Yani OECD ülkeleri arasında kişi başına en fazla MR tetkiki yapılan ülke Türkiye; bunun yanında kısıtlı radyolog ve doktor sayımız göz önünde bulundurulduğunda bizim amacımız çalışan sağlık personellerimizin yerini alacak değil onlara yardımcı olacak bir sistem geliştirmek. Yapılacak şey; vatandaş Türkiye’nin her neresinde olsa hizmeti ona götürmek, işleyiş ve sonuç aşamasını hızlandırmaktır.” diyerek projenin amacını vurguladı. Dr. Çeltikçi konuşmasında Nijerya’da her 566 bin kişiye bir radyolog düştüğünü, 14 Afrika ülkesinde hiç radyolog olmadığını; dolayısı ile geliştirilen yapay zekâ temelli bu ürünün doktor sayısı ve niteliğinin az olduğu az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de iş yükünü kaldırmada yardımcı olacağını belirtti. Konuşmasının devamında geliştirilen zeki sistemin çok küçük bebekler veya yaşlı insanların MR görüntülerinde başarı oranının henüz düşük olduğunu, bu sorunun ise eğitim veri setine bu tür örneklerinde eklenmesiyle aşılacağını belirtti.