Türkiye’nin en önemli gölleri arasında yer alan İznik Gölü giderek küçülürken, ABD’li Cargill firmasının gölü besleyen yer altı sularından yılda 1 milyon metreküpten fazla su çektiği iddia edliyor.
Marmara Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin ise beşinci büyük doğal gölü olma özelliğine sahip İznik Gölü, birçok olumsuz etkenin bir araya gelmesi nedeniyle kuruyor. Bölgede İznik Gölü’nü besleyen ve son derece stratejik olan yer altı sularını göl çevresinde kurulu birçok fabrika tüketiyor. İddiaya göre, bu fabrikalardan biri olan Cargill, kendilerine ücretsiz tahsis edilen 6 yer altı su kuyusundan yılda 1 milyon metreküpten fazla su çekiyor. Cargill ise yıllardır "Biz İznik Gölü’nden su çekmiyoruz" diyor.
1 milyon metreküp su ne anlama geliyor?
Sadece Cargill’in yılda çektiği iddia edilen 1 milyon metreküp su, Bursa Büyükşehir Belediyesi BUSKİ Genel Müdürlüğünün hizmet verdiği 3 milyon 238 bin 618 kişinin 2 günde tükettiği suya denk geliyor. Başka bir ifadeyle Türkiye’de hayata geçirilmesi planlanan "su hasadı ve gri su" çalışmaları kapsamında yıllık planlanan toplam 10 milyon metreküplük kazanımın 10’da 1’i kadar miktarın Cargill tarafından yer altından çekildiği ileri sürülüyor.
Cargill suyu ne yapıyor?
Cargill Bursa Fabrikası, İznik Gölü’nü besleyen kaynaklardan çektiği iddia edilen 1 milyon metreküpten fazla suyu kullandıktan sonra arıtarak doğaya bıraktığı ancak bu suyun, Karsak Deresi yoluyla Gemlik Körfezi’ne gittiği, yani İznik Gölü’ne faydasının olmadığı ifade ediliyor. Deşarj edilen suyun Gemlik Körfezi’nde deniz suyunun sıcaklığının artmasına sebep olup müsilaj tehlikesini de tetiklediği kaydediliyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı, İznik Gölü gibi birçok gölü kurtarmak için özel planlar hazırlarken, büyük yatırımlar yaparken, su hasadıyla geri kazanımlar için kanuni düzenlemeler bile yapılırken İznik Gölü’nü besleyen kaynaktan su çekiminin sürdüğü görülüyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, ağustos ayında yaptığı açıklamada, "Türkiye’nin en büyük göllerinden olan Eğirdir Gölü’nün hacmi, yüzde 55 oranında geriledi. Bu sorunu çözmek için, buraya 5 yılda 21 milyar liralık yatırım yapacağız. Göle yıllık 42 milyon metreküp su takviyesi yapacak projenin ihalesini yaptık. Hazırladığımız bu planları; Akşehir, Eber, Bafa, Beyşehir, Burdur, İznik, Seyfe ve Sapanca göllerimiz için de sürdürüyoruz" demişti.
Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclis kararına girmişti
Birkaç yıl önce Bursa Büyükşehir Belediyesi Meclis kararına giren Cargill meselesi, görüşme tutanaklarında şu şekilde yer almıştı:
"Cargill Şirketi’ne ait, Orhangazi ilçesi Gürle köyü yakınlarında kurulu bulunan nişasta fabrikasında incelemelerde bulunan fabrika işletme müdürü ve sorumlu müdüründen brifing alan Çevre ve Sağlık-Tarım Hayvancılık ve Orman Komisyonları konu ile ilgili raporunu hazırlamıştır. BUSKİ’nin firma hakkındaki inceleme raporuna göre; 6 adet yer altı suyu kullanım belgesi almıştır. Her bir belge için 810 ton/gün ve 243.000 ton/yıl tahsis yapılmış olup herhangi bir ücret alınmamaktadır. Toplamda ise yıllık 1 milyon 458 bin metreküp su çekimi yapılabilmektedir."
Cargill "iklim değişikliği" diyor
Cargill’in "Ekonomik Etki Analizi Raporu-2025"te ise şöyle deniliyor:
"Cargill ayrıca, İznik Gölü’nün korunmasına katkı sağlamak amacıyla uluslararası bir sivil toplum kuruluşuyla kapsamlı bir araştırma yürütmüştür. 2015–2024 yılları arasında göl yüzeyinin 1,5 kilometrekare küçüldüğü tespit edilmiştir. Bu azalmanın başlıca nedenleri arasında iklim değişikliğine bağlı buharlaşma, azalan yağış miktarı ve verimsiz sulama uygulamaları yer almaktadır. Cargill, bölgede Su Geri Dönüşüm Projesi’ni hayata geçirerek hem su kaynaklarının korunmasına katkı sağlamakta hem de çiftçilerin sürdürülebilir uygulamalarla üretimlerini güvence altına almalarını desteklemektedir."