Korona virüs salgınının artması nedeniyle 17 günlük ‘tam kapanma’ sürecine giren Türkiye’de tarlada çiftçi, halde komisyoncu ciddi sıkıntı içine girdi. Tam kapanmada semt pazarlarının kapanması ile hallerde hem ürünler elde kalıp hem fiyatlar ciddi oranda düşerken, marketlerde ise fırladı. Haller ile marketler arasında yüzde 300’den yüzde bin 250’ye kadar çıkan fiyat farklarına tepki gösteren komisyoncular, semt pazarlarının sınırlı da olsa açılmasını istiyor.Salgınla mücadele kapsamında alınan önlemler tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de üreticiyi ve komisyoncuları zorlu bir sürece itti. Korona virüs (Covid-19) salgını nedeniyle Türkiye’de özellikle sebzede ciddi bir arz fazlası oluşurken, hallerde ise fiyatlar dip yaptı. Vaka ve ölüm sayılarının giderek artması üzerine 17 günlük ‘tam kapanma’ sürecine girilirken, özellikle semt pazarlarının kapanmasıyla tarlada da halde de ürünler elde kaldı. Birçok sebze ve meyvede hasat dönemi olması dolayısıyla arz patlaması yaşanırken, oteller ve restoranların kapanması, insanların evden çıkmaması ve alışverişlerin sadece marketlerden yapılması fiyatlara tavan yaptırdı. Hal fiyatları ile market fiyatları arasındaki uçurum tüketiciyi de zorlarken, “Milli servet çöpe gidiyor” diyen hal komisyoncuları acilen çözüm bulunmazsa üreticinin de kendilerinin de sürecin altından kalkamayacağını söylüyor.Mersin Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Kompleksi’nde faaliyet yürüten komisyoncular, hem üreticinin hem tüketicinin hem de kendilerinin korunması için bir an önce semt pazarlarının sınırlı da olsa açılmasını istiyor.“Sadece marketlerin hizmet vermesinden dolayı ürünleri çok yüksek fiyatlara satıyorlar”Mersin Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Münir Şen, tam kapanma sürecinde üreticilerin ve komisyoncuların yaşadıkları sıkıntıları İHA’ya anlattı. Şu anda çok ciddi sıkıntılar yaşadıklarını vurgulayan Şen, “Tam kapanma hasat zamanına denk geldiği için maalesef ürettiğimiz ürünler şu an halde kalıyor, satılamıyor. Üretici zor durumda. Pazar yerlerinin kapalı olması, lokantaların çalışmaması, otellerin sınırlı sayıda müşteri alması ve nihai tüketim noktalarındaki sınırlı kapanmadan dolayı şu anda maalesef arz-talep dengesizliği söz konusu. Ciddi anlamda talep olmadığı için fiyatlar şu an maliyetinin çok altında seyretmekte. Bir taraftan üretici ürettiğini satamıyor, komisyoncu ürünü pazarlayamıyor, pazarcı çalışamıyor, vatandaş da ürüne ulaşamıyor. Pazar yerlerinin kapalı olması ve sadece marketlerin hizmet vermesinden dolayı ürünleri çok yüksek fiyatlara satıyorlar” dedi.“Fiyat farkları yüzde 300’den yüzde bin 250’ye kadar çıkıyor”Bugün halde 30-40 kuruşa olan salatalığın satılmadığına işaret eden Şen, hal fiyatlarıyla market fiyatları arasındaki uçurumu kamuoyunun gözleri önüne sermek için zincir marketlerden birer kilogram sebze aldıklarını, farkın inanılmaz boyutlarda olduğunu söyledi. Şen, fiyat farklarını şöyle anlattı:“Halde dolma biber 2,5-3 TL arası ama bir marketten aldığımız zaman fiyat 9,95 TL, başka bir markette 12,90 TL, yani yüzde 450’ye varan fiyat farkı söz konusu. Köy biberi 2 TL, market fiyatı 10,90 TL, fiyat farkı yüzde 500; sivri biber hal fiyatı 1,50 TL, market fiyatı bir yerde 6,95 TL, bir yerde 10,90 TL, yüzde 700 fiyat farkı söz konusu. Salatalık hal fiyatı 30 kuruş ile 50 kuruş arası. Biz burada satamadık ürünü, dün mahallelere gönderdik ihtiyaç sahibi ailelere dağıttık. Ama bir markete gittiğiniz zaman fiyat 6,25 TL, 5,95 TL, yani yüzde bin 500 ile bin 250’ye varan fiyat farkları söz konusu. Domates halde 2-2,5 TL arası işlem görüyor, markete gittiğiniz zaman karşınıza 7,50 TL fiyat çıkıyor, fiyat farkı yüzde 300. Sadece marketlerin çalışıyor olması, vatandaşa ikinci bir seçenek sunulmadığı için mecburen markette bu fiyatlarla almak durumunda kalıyor ama gerçek ihtiyacını değil, 2 kilo alacağına yarım kilo, 1 kilo alıyor.”“Derhal çözüm bulunmazsa bayramdan sonra da ürün kıtlığıyla karşı karşıya kalacağız”Derhal çözüm bulunmazsa sıkıntıların artarak katlanacağı uyarısında bulunan Şen, “Bugün derhal bir çözüm bulunmazsa bir hafta 10 gün sonra artık hiçbir şey ifade etmeyecek, bu ürünler tarlada, çiftçi sistemin dışında kalacak. Bayramdan sonra da ürün kıtlığıyla karşı karşıya kalacağız. Fiyatlar ciddi anlamda yükselecek ve bu da enflasyona direkt etki edecek. Bu kapanma elbette gerekliydi, kapandı, saygı duyuyoruz ama daha önce yapılsaydı bu kadar etki etmeyecekti, vatandaş bu kadar mağdur olmayacaktı. Talebimiz, sınırlı da olsa pazar yerlerinin açılması. Bu hem marketteki yoğunluğu azaltır hem pazarcı esnafının mağduriyeti giderilir hem vatandaşımız da taze ürünü daha ucuz fiyata alır. Çünkü bu üretilen ürünlerin hepsi milli servet ve bugün maalesef çöpe gidiyor. Bu sadece bizim sorunumuz değil, ülkenin sorunu. Bugün sadece marketlerin hizmet veriyor olması ciddi anlamda sıkıntı yaşatıyor. Marketlere bu süreçte kar marjı uygulanması, denetim mekanizmasının işletilmesi lazım. Marketler maalesef yüksek kar marjlarıyla sattığı müddetçe insanlar da bunlara ulaşmakta sıkıntı yaşayacak, üreticinin bin bir emekle ürettiği ürünler maalesef çöpe gidecek, heba olacak. Çok geç olmadan buna müdahale edilmesi gerektiğine inanıyoruz” diye konuştu.