ÇUKUROVA Üniversitesi (ÇÜ) Su Ürünleri Fakültesi'nde görevli Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, Mikroplastik Araştırma Grubu ile birlikte, 1 Ocak itibariyle yürürlüğe giren plastik poşetlerin ücretli hale getirilmesi uygulamasının vatandaş nezdindeki algısını araştırdı. İstanbul, Ankara ve İzmir merkezli 211 kişiyle yapılan araştırmaya katılanların yüzde 53'ü uygulamayı olumlu, 30,9'u olumsuz buldu. Araştırmaya göre uygulamanın devreye girmesiyle plastik poşet kullanımının yüzde 57 azaldığı ortaya çıktı. ÇÜ Su Ürünleri Fakültesi'nde görevli Doç. Dr. Sedat Gündoğdu, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe koyduğu tüketicilere 25 kuruştan sunulan plastik poşetlerle ilgili Mikroplastik Araştırma Grubu ile araştırma yaptı. İstanbul, Ankara ve İzmir'de 211 kişiyle yüz yüze yapılan görüşme sonrasında yapılan araştırmaya yüzde 54 kadın, yüzde 46 erkekler katılım gösterdi. Yüzde 53'ü İstanbul, yüzde 24'ü Ankara ve yüzde 23'ü İzmir'de yaşayan katılımcıların, yüzde 53'ü uygulamayı olumlu bulurken, yüzde 30,9'unun ise olumsuz gördüğü ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 13.8'i ise uygulamanın fayda sağlamayacağı, yüzde 2,3'ü ise fikrinin olmadığını belirtti. Uygulamanın, yüzde 58 ile en fazla İzmir'de desteklendiği saptandı. Uygulamanın devreye girdiği 7 aylık süreçte plastik poşet tüketiminin yüzde 57 düştüğü belirlenirken, katılanların yüzde 46'sının alınan minimum ücreti yeterli, yüzde 40'ı yüksek, yüzde 11'i ise düşük bulduğu belirtildi. MEYVE, SEBZE REYONLARINDA ÜCRETSİZ Uygulama öncesinde 1 haftada 11-12 poşet kullanan vatandaşların haftalık tüketiminin 9'a kadar düştüğünü anlatan Doç. Dr. Gündoğdu, "Bu da ciddi bir düşüş anlamına geliyor. Kişi başı plastik poşet kullanımının alışveriş başına 1 ila 2 arasında olduğunu ortaya koyuyor. Araştırma esnasında vatandaşlara uygulamayla ilgili ne düşündüklerini sorduğumuzda olumlu düşünenlerin de büyük bir çoğunluğu yetersiz ve etkisiz olduğunu düşünüyor. Özellikle semt pazarlarında ve marketlerin sebze, meyve reyonlarında poşetler hala ücretsiz veriliyor. Marketten parayla plastik poşet alamayan vatandaş, sebze meyve reyonundan ücretsiz poşet alma gibi bir eğilim sergileyebiliyor. Bunun yanında küçük işletmelerde, bakkallarda herhangi bir kontrol söz konusu değil. Bu kapsamın genişletilmesi gerekiyor. Vatandaşın da bu uygulamaya zamanla alışacağını düşünüyorum. Neticesinde uygulamanın ortaya çıkan yeni tüketim davranışı, yani bez poşetler, çantalar bizim zaten geleneğimizde olan şeyler. Bundan 20-25 yıl önce plastik poşet bizim hayatımızda yoktu. Çıkması da bu kadar zor olmayacaktır. Artık bez çanta taşımayı öğrenmemiz gerekiyor, yanımızda bez çanta ya da çok kullanımlık çantaların olduğu bir alışveriş çantası taşımamız gerekecek. Bez çantalar, bizim plastik poşet kullanımımızı azaltacaktır. Her türlü plastik ambalajlı poşet tüketimini azaltmamızı gerektirecek" dedi. KAPSAMI ARTIRILMALI Uygulamayla birlikte 7 aylık süreçte yüzde 57'lik düşüşün olumlu bir iş yapıldığına işaret ettiğine dikkat çeken Doç. Dr. Gündoğdu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Ancak bu uygulamanın yeterli olmadığını da ortaya koyuyor. Çünkü sadece plastik poşetlerin ücretli olması, plastik kirliliğinin ortadan kalkması için yeterli olmayacaktır. Dünyanın birçok ülkesinde bu uygulamalar gerçekleştiriliyor. Bu uygulamaların sonunda plastik kirliliğinde yeteri azalma sağlanamıyor, bununla birlikte ek olarak tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması, diğer plastik ambalajların ücretli ve depozito haline getirilmesi, diğer önlemler olarak öne çıkıyor. Bu önlemlerle birlikte plastik kirliliğinin azaltılması, Avrupa, Amerika, İngiltere gibi ülkelerde ve bölgelerde gerçekleştiriliyor. Bizim de benzer uygulamalara gitmemiz gerekiyor. Özellikle plastik ambalajların depozitolu hale getirilmesi gerekiyor ve tek kullanımlık plastiklerin yasaklanabilen kısımlarının yasaklanması gerekiyor. Özellikle pet şişe, pet bardaklar, plastik çatal-bıçakları ve benzeri tek kullanımlık straforlar, bunların kati suretle yasaklanması, poşet uygulamasını destekleyecek nitelikte adımlar olacaktır. Sıfır Atık uygulamasının da sadece kamu kurumlarından ve kuruluşlarından toplumun tüm kademesine yayılması gerekiyor. Aynı zamanda geri dönüşümün desteklenmesi ve çöp toplama işlemlerinin de daha sistematik ve düzenli yapılması uygulamanın daha da başarılı olmasına neden olacaktır. Farkındalık çalışmaları gerçekleştirilmesi, vatandaşın plastik kullanımından haberdar edilmesi, özellikle ilkokul, lise ve dengi okullarda plastik kirliliğinin yarattığı tehditler anlatılmalı, plastik kullanımının azaltılması, beraberinde üretimde de çeşitli sınırlamalar getirilmesi gerekiyor." FOTOĞRAFLI