Bülent DİKTEPE/KARABÜK,() - KARABÜK Üniversitesi'nde, tıbbi ve savunma sanayisinde kullanılan tellerin yorulma testlerini yapacak cihaz üretildi. Karabük Üniversitesi'nde 4 yıl önce başlatılan TÜBİTAK destekli '1005 yeni fikirler ve ürünler' adlı proje çalışması kapsamında uluslararası standartlara uygun olarak yorulma cihazı üretildi. Bu cihaz ile diş teli, metalik tıbbi dikiş telleri, ortopedi alanında kullanılan teller, rezistans telleri ve ayrıca savunma sanayinde kullanılan tel ve çeşitli kabloların yorulma dayanımlarının ortaya çıkarılması için test yapılacak. Böylece 1600 mikrometreden daha düşük çaplı tellerin Türkiye'de yorulma testlerinin yapılabilmesi sağlanıp, yerli üretim, kaliteli, katma değeri yüksek olan tel üretimine katkı sağlanarak, yorulma testlerinde dışa bağımlılığın engellenmesi ve döviz kaybının önüne geçilmesi planlandı. 'DÜNYADA YAPILMIŞ İLK AKADEMİK ÇALIŞMA' Projenin yürütücüsü olan Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hayrettin Ahlatçı, cihazı şöyle anlattı: "Otomobil lastikleri çok kompleks bir kompozit malzeme olması sebebiyle, tüm yorulma özelliğinin bilinmesi için tek başına kauçuk, tek başına çelik lastik teli ve kauçuk-çelik lastik teli maddesi beraber olarak yorulma testleri yapılarak bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Teker kompozitinin katkı maddesi olan çelik kord tellerinin tek başına yorulma özelliğinin bilinmesi, tekerleğin tüm yorulma özelliklerinin büyük bir kısmını kapsadığından çok önemlidir. Böylece tel ve telin üretiminde yarı mamul olan çubuk üreticilerine ürünlerinin geliştirilmesi için fırsat verecektir. Bu projenin konusu olan yalın eğmeli test metodu dünyanın en büyük lastik kord üreticileri tarafından çelik filamentlerin yorulma özelliklerinin belirlenmesinde kullanılmakta olup bu konuda kendi içlerinde şirket sırrı niteliğinde çalışma yapmaktadırlar. Yalın eğmeli test metodu kullanılarak dünya üzerinde bazı diş implant tellerinin yorulma davranışının belirlenmesi dışında yapılmış çalışma yoktur ve özellikle lastik teline uygulanmış akademik anlamda çalışma olmaması sebebiyle, lastik teli filamentlerinin bu yöntem kullanılarak yorulma özelliklerinin çıkarıldığı bu çalışma dünyada yapılmış ilk akademik çalışma özelliğini taşımaktadır." TESTLER BAŞARIYLA SONUÇLANDI Prof. Dr. Ahlatçı cihazın sağlık sektörü ve sanayide tellerin yorulma testi için kullanılabileceğini belirterek, "Yorulma testi basit eğme koşullarında güdümlü ve güdümsüz olarak yapılmaktadır. Bu projede güdümsüz test metodunun yapılabilmesi için test cihazı tasarlanmış ve imal edilmiştir. Standartta verilen denklemler yardımıyla belirlenen bir uzunluğa sahip tel basit eğme koşullarında bükülerek tel uçları iki tutucu tarafından tutularak birbirlerine ters dönmesi sağlanıp tel uzunluğunun orta kısmında tekrarlı çekme-basma birim şekil değişimi ve elastik gerilmeler gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında ilk olarak tel numuneler için bükme yarıçapları hesaplanarak bükme şablonları çıkartılıp bu şablonlara göre yarı çapı verilen numunelere güdümsüz testler yapılmış ve bu testlerin büyük bir kısmı defalarca tekrarlanarak cihazın tekrarlanabilir sonuç verdiği kaydedilmiştir. Yalın eğmeli yorulma test cihazı yardımıyla örneğin diş tellerinin yorulma davranışlarının bilinmesine ihtiyaç duyulduğunda diş hekimliği fakülteleri, otomobil lastik telinin yorulma davranışının belirlenmesi halinde çelik kord sanayi ve metal teknolojisi laboratuvarlarında bu cihazların kullanılması planlanmıştır" diye konuştu. TELLERİN YURT DIŞINA TEST İÇİN GÖNDERİLMESİNE GEREK KALMAYACAK Prof. Dr. Ahlatçı tellerin test için yurt dışına gönderilmesine gerek kalmayacağını ifade ederek, "Günlük hayatımızda bilindiği üzere ince teller her ortam şartlarında kullanılabilmektedir. Örneğin, diş telleri sıcak soğuk kuru ve yaş ortamda, lastik telleri yine yaz kış gibi değişen sıcaklıklarda ve plastik malzeme içerisinde muhafazalı bir ortamda çalışmaktadır. Bu gibi sebeplerden dolayı cihazda bulunan test ortamının korozif ve sıcaklık gibi değişken test parametrelerine cevap verecek şekilde tasarımı ve imalatı yapılmıştır. Lastik teli üreticileri bu testi yapmak istiyorlar. İhtiyaç duymaktadırlar. Yurt dışına gönderiyorlardı. Yurt dışına gönderiliyor ve oradan sonuçlar geliyor. Ondan sonra telin kalitesi belirleniyor ve satış yapıyorlar. Ama artık Türkiye'de standarda uygun bir şekilde yapılabilir yorulma testi. Bu cihazımız orjinal tasarımlı bir test cihazıdır" dedi. MİLLİ ÜRÜN Karabük Üniversitesi Demir Çelik Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Yavuz Sun ise,"Tamamen yerli bir üretim. Bunun tasarımı da bize ait. Üretimi de ülkemizdeki yerli firmalarla irtibata geçerek yaptırdık. Dolayısıyla tamamen yerli ve milli bir ürün. Dolayısıyla bu tasarımı Türkiye'de yapabilen ilk cihaz olma özelliğine sahip. Hedefimiz bundan sonra bu konu üzerine çalışıp belki bunları daha ileri aşamalara götürmek. Bununla ilgili patent müracaatlarımız var. Patentini alabilirsek kendimize ait, patenti bize ait olan bir cihazı ülkemize kazandırmış olacağız diye düşünüyorum." diye konuştu. FOTOĞRAFLI