Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya ile savaşın sona erdirilmesi amacıyla ABD ile yürütülen barış müzakerelerinde üzerinde çalışılan 20 maddeyi açıkladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy gazetecilerle bir araya geldiği görüşmede, 20 maddelik barış planını açıkladı. Zelenskiy, hafta sonu Miami'de ABD ve Ukrayna heyetleri tarafından kararlaştırılan 20 maddelik planı, 'savaşı sona erdirmenin ana çerçevesi' olarak nitelendirdi. Planın Moskova yönetimine gönderildiğini söyleyen Zelenskiy, planda Rusya'nın Ukrayna'yı tekrar işgal etmesi durumunda ABD, NATO ve Avrupalı ülkelerinin koordineli bir askeri müdahalede bulunmaları için güvenlik garantilerinin yer aldığını belirtti. Zelenskiy, planda ayrıca Ukrayna birliklerinin doğudaki bazı noktalardan çekilmesi ve yerlerine silahsızlandırılmış bir bölge oluşturulmasını önerisinin bulunduğunu aktardı. Zelenskiy, 'İki seçenek var. Ya savaş devam edecek ya da tüm potansiyel ekonomik bölgelerle ilgili bir karar alınması gerekecek' dedi.
Zelenskiy, Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk'in hala elinde tuttuğu yüzde 25'lik bölgesindeki birliklerini 5, 10 veya 40 kilometre geri çekerek ekonomik bir bölge oluşturulması ve bölgeyi fiilen askerden arındırmaya hazır olması durumunda Rusya'nın da aynı şeyi yapması gerektiğini kaydetti. Zelenskiy, Donetsk'te serbest bir ekonomik bölge kurulması durumunda bunun Ukrayna yönetimi ve polisi altında olması gerektiğini, 'kesinlikle Rus polisi altında olmaması gerektiğini' vurguladı. Zelenskiy, barış planının tamamı hakkında referandum yapılması gerektiğini, Donbas'ta potansiyel bir serbest ekonomik bölge fikrine ancak bir referandumla karar verilebileceğini söyledi. Zelenskiy, toprak sorunları da dahil olmak üzere hassas konuların 'liderler düzeyinde' çözülmesi gerektiğini vurguladı.
ABD ve Ukrayna'nın üzerinde anlaştığı 20 maddelik plan, ABD Başkanı Donald Trump'ın Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un daha önce Ruslarla üzerinde anlaştığı ve büyük ölçüde Rusya'nın taleplerine yönelik olduğu düşünülen 28 maddelik belgenin güncellenmiş hali olarak görülüyor.
ABD ile barış müzakerelerinde üzerinde çalışılan 20 madde şu şekilde:
1-Ukrayna'nın egemenliği yeniden teyit edilecek.
2-Rusya ve Ukrayna arasında saldırmazlık anlaşması imzalanması.
3-Ukrayna güçlü güvenlik garantileri alacak.
4-Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin sayısı barış zamanında 800 bin olarak kalacak.
5-ABD, NATO ve Avrupa Birliği'ne üye ülkeler, Ukrayna'ya NATO'nun 5. maddesinde belirtilen şekilde güvenlik garantileri sağlayacak. (Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması durumunda askeri müdahaleyi içeren karşılık verilecek, tüm yaptırımlar yeniden yürürlüğe girecek)
6-Rusya, Avrupa ve Ukrayna'ya yönelik saldırmazlık politikasını resmileştirecek.
7-Ukrayna AB üyesi olacak ve Avrupa pazarına kısa süreliğine ayrıcalıklı erişim hakkı elde edecek.
8-Ukrayna için küresel kalkınma paketi, ayrı bir yatırım anlaşmasında tanımlanacak.
9-Rus saldırganlığının yol açtığı zararlar için gerçek tazminat sağlanacak. Ukrayna'nın yeniden yapılanma ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli fonlar oluşturulacak.
10-Anlaşmanın imzalanmasının ardından Ukrayna ile ABD arasında serbest ticaret anlaşması imzalama süreci hızlandırılacak.
11- Ukrayna, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması uyarınca nükleer olmayan bir devlet olarak kalacağını teyit edecek.
12-Zaporijya Nükleer Santrali'nin ABD, Ukrayna ve Rusya tarafından işletilmesi. Ancak bu, henüz çözüm bulunamamış iki konudan biri.
13-Ukrayna ve Rusya, okullarda farklı kültürlere karşı anlayış ve hoşgörüyü teşvik eden, ırkçılığı ve önyargıyı ortadan kaldıran eğitim programları uygulamayı taahhüt edecek. Ukrayna, AB'nin dini hoşgörü ve azınlık dillerinin korunmasına ilişkin kurallarını uygulayacak.
14-Donetsk bölgesinde askerden arındırılmış veya serbest bir ekonomik bölge oluşturulacak. Rusya, Ukrayna'nın Dnipropetrovsk, Sumy, Harkov ve Mykolaiv bölgelerindeki topraklarından askerlerini çekecek. Ancak toprak meselesi, en tartışmalı ve en zorlu ikinci konu. Ukrayna toprak değişikliklerini tanımadan, ateşkesin anlaşmanın yapıldığı tarihteki fiili asker konuşlanma çizgisi doğrultusunda belirlenmesi gerektiğinde ısrar ediyor.
15-Gelecekteki bölgesel düzenlemeler konusunda anlaşmaya varıldıktan sonra hem Rusya hem de Ukrayna bu düzenlemeleri zorla değiştirmemeyi taahhüt edecek.
16-Rusya, Ukrayna'nın Dinyeper Nehri ve Karadeniz'i ticari faaliyetler için kullanmasını engellemeyecek. Seyir ve ulaşım özgürlüğünü kapsayan ayrı bir denizcilik anlaşması ve erişim anlaşması imzalanacak. Bu anlaşmanın bir parçası olarak Kinburn Spit (Kılburun Kıyı Oku) askerden arındırılacak.
17-Savaş esirleri, sivil tutuklular ve çatışma mağdurlarıyla ilgili konuları ele almak üzere bir insani yardım komitesi kurulacak.
18- Ukrayna, anlaşmayı imzaladıktan sonra en kısa sürede seçime gidecek. Zelenskiy'ye göre ateşkesin ardından 60-90 gün içinde devlet başkanlığı seçimleri yapılabilir ve parlamento, sıkıyönetimi kaldırmadan bunu yasa yoluyla güvence altına alabilir. Sıkıyönetim kaldırıldıktan sonra parlamento ve yerel seçimler de yapılabilir.
19-Anlaşmanın uygulanması, ABD Başkanı Donald Trump liderliğindeki bir Barış Konseyi tarafından izlenecek. Bu mekanizmanın üyeleri arasında Ukrayna, Avrupa, NATO, Rusya ve ABD yer alacak. İhlaller yaptırımlara tabi olacak.
20- Tüm taraflar bu anlaşmayı kabul ettikten sonra derhal tam bir ateşkes yürürlüğe girecek.